Vandaag ben ik jarig! Met uitroepteken, omdat ik er bewust bij stilsta. Dat is anders dan de afgelopen jaren. Dan vierde ik het niet of een stuk minder bewust. Als mijn familie en vrienden de kans kregen, dan hingen ze de slingers op en ging ik alsnog overstag. Dan had ik toch verjaardag gevierd en ook zeker genoten van de gezelligheid, maar het moment markeren had ik niet zelf gedaan.
Vandaag is het anders. Vandaag markeer ik deze dag. Ik merk dat de afgelopen maanden veel met me hebben gedaan. Doordat corona in sneltreinvaart de wereld in de greep kreeg, is ook het vieren van feestjes lange tijd onbereikbaar geweest. Nu we langzaam weer meer ruimte mogen pakken, kwam mijn verjaardag dit jaar ook opeens in een ander licht te staan.
Gisteren was de eerste dag dat de terrassen opengingen en dat we tot 30 mensen met elkaar mochten zijn. Ik heb het terras links laten liggen, maar in de geleende tuin van m’n broer wel met mijn familie verjaardag gevierd. Dat was het eerste moment dat we iedereen weer zagen sinds 16 maart. Wat alle 44 verjaardagen ervoor zo vanzelfsprekend was geweest, was het nu opeens niet.
We waren ons er allemaal van bewust dat we weer bij elkaar konden zijn. Ook waren we ons ervan bewust dat we nog steeds afstand moesten houden. Iets wat lastig blijft, als het mensen zijn die zo dichtbij je staan en die je al zo lang niet hebt kunnen zien. Dat leidde meteen ook tot een beetje onwennige begroetingen. Maar we zaten wel met z’n allen in die grote tuin, genoten van het weer en dat het ‘weer’ kon.
Ik vierde mijn verjaardag op Tweede Pinksterdag, een dag voor de echte datum, en deed dat bewuster dan ooit. Ik had het zelf georganiseerd en vond het ook belangrijk om dit jaar zelf de slingers op te hangen. Alleen toen ik de kaarsjes op de taart uitblies, stond ik in gedachten ook even stil bij wat er nog allemaal gaande is in de wereld. Gister deed ik dat in gedachten, vandaag doe ik het via deze digitale pen.
Mijn verjaardag maakte me er eens temeer van bewust in welke gelukkige omstandigheden ik leef. Ik heb de vrijheid om het leven te vieren en in sommige jaren heb ik de kaarsjes nauwelijks aangestoken of bewust uitgeblazen. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan zijn er grote groepen mensen die het leven willen vieren, maar de kans niet of nauwelijks krijgen. In sommige gevallen zelfs veel te vroeg hun laatste verjaardagskaars hebben uitgeblazen, vanwege hun huidskleur.
George Floyd stierf omdat iemand hem het leven op brute wijze ontnam. Iemand met macht die zichzelf boven wet plaatste en waarbij alles erop wijst dat het voortkomt uit racisme. Een ongelooflijk trieste gebeurtenis die helaas niet op zichzelf staat. Een onacceptabele gedachte dat mensen zo met elkaar omgaan en dat blijkt ook uit de vele protesten die in korte tijd hebben plaatsgevonden.
Veelal was er sprake van vreedzame demonstraties, maar er vonden ook nare plunderingen plaats. Diepe frustratie, boosheid en onmacht die de vernieling niet goedpraten, maar zo pijnlijk duidelijk maken hoe diep het zit. Dat zelfs een getroffen ondernemer zegt: ‘Ik ben verdrietig dat m’n zaak stuk is, maar ik heb begrip voor de boosheid.’ Zo anders was het begrip in Washington. De man in het Witte Huis besloot om met harde hand op te treden. Heel bewust wordt het activisme harder aangepakt dan hetgeen de oorzaak is voor alle onvrede.
Complottheorieën gonzen al dat tot plunderingen wordt aangezet door diezelfde overheid die nu met harde hand ingrijpt. Een land in crisis heeft er een nieuwe crisis bij en de Afro-Amerikaanse gemeenschap wordt dubbel getroffen: onevenredig veel coronadoden door minder toegang tot goede zorg en racisme -met bijbehorend geweld en uitsluiting- dat altijd op de loer ligt. En dan word je ook nog hard aangepakt voor het verzet tegen al het onrecht dat je wordt aangedaan, omdat het Witte Huis geen antwoord heeft op haar eigen wanbeleid.
Het deel van de witte macht met haar zelf verworven rechten, maakt dat we met z’n allen moeten opstaan om racisme een halt toe te roepen. Onze steun te betuigen aan diegenen die worden gediscrimineerd en geen gelijke rechten hebben. Met alle berichten op social media zie je dat ook gebeuren, maar het kan nooit te veel zijn. Zo dachten ook de betogers die gistermiddag naar de Dam kwamen voor een vreedzame demonstratie.
Het was de burgemeester die voor een lastig dilemma werd gesteld. Zij moest de afweging maken of de verplichte 1,5 meter ‘belangrijker’ was dan het demonstratierecht. Met haar hart had ze al lang een besluit genomen, maar ze voelde de druk vanuit Den Haag. Ze volgde haar hart, maakte bestuurlijk een afweging en bewaakte het recht van demonstratie. Ze liet hiermee ruimte om een signaal de wereld in te sturen: het belang van Artikel 1 uit de Grondwet
Vandaag staan de kranten vol met boze politici die vinden dat regels niet zijn nageleefd en met boze ondernemers die vinden dat zij zijn benadeeld. We kennen allemaal de 1,5 meter regel, en die gold en geldt voor iedereen, maar soms dwingt de situatie tot pragmatisme. Dat is wat Femke Halsema gisteren deed en ze heeft daarmee niet de angst de bepalende stem gegeven.
Er was ruimte om vreedzaam het signaal af te geven dat racisme nooit meer een stem mag hebben, ook niet in tijden waarin een pandemie al het nieuws domineert. Hoe anders zou het zijn verlopen als strikte naleving van de 1,5 meter regel de boventoon had gevoerd? Doordat het niet escaleerde, is de boodschap van de demonstratie centraal komen staan in plaats van mogelijke rellen en het beteugelen ervan.
Wat was het fijn geweest als dat de koppen van de kranten had gedomineerd. Dat er een moment van bezinning was geweest, voordat er vanuit de veilige kamertjes in Den Haag van alles over de burgemeester werd uitgestort. Ja, de 1,5 meter afspraak is geschonden, maar er is een onderbouwde afweging gemaakt en verantwoordelijkheid genomen door betrokkenen. Had ze het anders kunnen doen? Misschien wel. Beter? Ik weet het niet.
We moeten ons zeker aan regels houden, maar laten we niet vergeten dat de regels nog altijd het middel zijn en niet het doel. En laten we leren van situaties. Niemand wil een nieuwe corona-uitbraak, dat geldt ook voor de burgemeester van Amsterdam, maar er speelt meer in de maatschappij dan alleen corona. Er was sprake van een bijeenkomst die niet escaleerde en voor verbondenheid zorgde. Laat die verbondenheid centraal staan. Juist nu. Als middel tot doel wordt verheven, dan zie je in Amerika waar dat toe kan leiden.
Gister blies ik mijn verjaardagskaarsjes uit, in alle kleuren, en toostte ik op nog veel mooie jaren. Vandaag steek ik bewust diezelfde kaarsjes opnieuw aan voor al diegenen die die jaren niet gegund zijn. De eerste kaars is voor George Floyd.